Fonds 21 is een ondernemend en maatschappelijk betrokken fonds dat door het steunen van ideële projecten gericht op Kunst & Cultuur, Jongeren & Maatschappij en Kunst & Educatie een positieve bijdrage wil leveren aan de samenleving van de 21e eeuw. We ondersteunen professionele, kwalitatief sterke projecten die een breed, passend en/of nieuw publiek weten te bereiken. Fonds 21 is een zelfstandige stichting gevestigd te Utrecht die haar financiering ontvangt van Stichting Beheer SNS REAAL, eveneens een onafhankelijke stichting. Sinds 2014 beschikt het fonds over een donatiebudget van ruim €10 miljoen per jaar. Het vermogen van Stichting Beheer SNS REAAL wordt op een duurzame wijze belegd.

In 2020 heeft het bestuur van Stichting Beheer SNS REAAL besloten het donatiebudget eenmalig te verhogen met €1.625.200 bestemd voor een stimuleringsregeling voor kunst en cultuur en voor de deelname aan het Kickstart Cultuurfonds. In juni 2020 lanceerde Fonds 21 een stimuleringsregeling om aanvragers aan te moedigen nieuw, coronaproof aanbod te ontwikkelen. Het coronavirus heeft enorme impact gehad op de samenleving en ons dagelijks leven. De cultuursector is ontwricht en ook organisaties die actief zijn binnen het jongerendomein zijn zwaar getroffen. Fonds 21 voelt zich samen met de aanvragers verantwoordelijk voor het stimuleren van projecten en aanbod die van betekenis zijn voor publiek en de samenleving. Met het Kickstart Cultuurfonds verleent Fonds 21 in gezamenlijkheid met andere fondsen noodhulp aan de culturele sector.

Kunst & Cultuur, Kunst & Educatie en Jongeren & Maatschappij

Het profiel van Fonds 21 is gericht op Kunst & Cultuur, Kunst & Educatie en Jongeren & Maatschappij. Fonds 21 streeft naar een landelijke spreiding van te ondersteunen projecten. De ondergrens van een projectaanvraag is €10.000.

Het bevorderen van een kwalitatief goed aanbod van kunst en cultuur, dat beschikbaar is voor een breed, passend en/of nieuw publiek in de Nederlandse samenleving van nu, is de kern voor de ondersteuning van projecten Kunst & Cultuur. Het fonds ondersteunt actuele projecten van professionele kunstinstellingen in de verschillende kunstdisciplines. Vastgesteld is dat circa €6 miljoen van het donatiebudget wordt besteed aan projecten in de podiumkunsten, beeldende kunsten, vormgeving, architectuur, film, nieuwe media, digitale cultuur, literaire kunsten en educatie.

Binnen Kunst & Educatie worden projecten gesteund die als basis professionele kunst hebben en daarnaast bijdragen aan het leren en reflecteren over kunst en/of aan persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke bewustwording. Aanvragen binnen dit aandachtsgebied kunnen alle kunstdisciplines betreffen en gericht zijn op alle leeftijden. We hebben de voorkeur voor projecten die zich richten op jongeren (12-30 jaar) in het algemeen en mbo-studenten in het bijzonder. Aanvragers kunnen zowel kunstinstellingen zijn als maatschappelijke organisaties. Aan projecten binnen Kunst & Educatie wordt circa €2 miljoen van het donatiebudget besteed.

Binnen Jongeren & Maatschappij ligt de focus op de thema´s Ondernemen, Taalvaardigheid, Mediawijsheid en Omgaan met Geld, vanuit de gedachte dat de hiervoor benodigde vaardigheden de zelfredzaamheid van jongeren versterken. Het 'empoweren’ van jongeren tussen 12 en 30 jaar staat centraal. Hiervoor is jaarlijks circa €2 miljoen beschikbaar.

288 projecten ondersteund

In 2020 heeft Fonds 21 €10,1 miljoen toegekend aan aanvragen binnen het reguliere toekenningenbeleid. Er werden 469 aanvragen ingediend, waarvan er 7 direct werden afgewezen omdat zij niet voldeden aan de algemene voorwaarden. In totaal ontvingen 288 projecten een financiële bijdrage. Het gemiddelde toekenningsbedrag was €34.928; een daling ten opzichte van 2019, toen het gemiddelde bedrag van een toekenning €39.535 was. Deze daling wordt veroorzaakt doordat er in 2020 minder grote, meerjarige toekenningen hebben plaatsgevonden dan in 2019.

Ten opzichte van 2019 (666 aanvragen) zijn er minder aanvragen ontvangen. In 2020 is 30% van de behandelde aanvragen afgewezen. Dit percentage was in 2019 hoger, namelijk 57%. Organisaties die niet eerder een toekenning van Fonds 21 hebben gehad moesten vanaf januari 2020 – voordat zij een aanvraag konden indienen – eerst een vooraanvraag indienen. Op basis van de verstrekte informatie liet Fonds 21 binnen drie weken weten of een project in beginsel voldeed aan onze voorwaarden en criteria. Door het digitaliseren van deze vooraanvraag is de verhouding tussen toekenningen en afwijzingen aanzienlijk verbeterd.

Met het toekennen van financiële ondersteuning aan in totaal 288 projecten binnen het reguliere toekenningenbeleid wil Fonds 21 een bijdrage leveren aan de Nederlandse samenleving. 70% van het jaarbudget is toegekend aan projecten voor Kunst & Cultuur (€7.002.700). 14% is toegekend aan projecten die vallen binnen Kunst & Educatie (€1.390.885). Projecten binnen Jongeren & Maatschappij ontvingen 16% (€1.665.643) van het beschikbare donatiebudget.

Van oudsher weten instellingen en organisaties Fonds 21 goed te vinden, met name instellingen en organisaties in de podiumkunsten. Binnen die discipline werd 62% (€4.364.700) van het totale budget besteed. In de overige disciplines (beeldende kunsten & vormgeving en film, mediakunst & digitale cultuur) werd ondersteuning verleend voor respectievelijk 20% (€1.425.500) en 15% (€1.050.500) van het totale budget. Het percentage dat besteed werd aan projecten in de literaire kunsten bedroeg in 2020 3% (€162.000) van het totale beschikbare budget.

Aandacht was er ook voor projecten die zich richten op leren over en met kunst. Binnen Kunst & Educatie heeft Fonds 21 in 2020 2% (€165.300) van het totaal beschikbare budget besteed aan projecten binnen het meerjarige programma ‘Kunsteducatie voor mbo’ers’. Fonds 21 wil kunstinstellingen stimuleren om kwalitatief en toegankelijk aanbod te ontwikkelen voor jongeren die een mbo-opleiding volgen.

Binnen Jongeren & Maatschappij heeft Fonds 21 in 2020 aan projecten binnen het thema Ondernemen 44% (€730.643) van het totaal beschikbare budget besteed. Binnen het thema Omgaan met Geld 8 % (€135.000), binnen Mediawijsheid 22% (€362.000) en binnen Taalvaardigheid 26% (€438.000).

Stimuleringsregeling: nog eens 49 aanvragen ondersteund

Bovenop het reguliere donatiebudget van 2020 werd er €1.125.200 toegekend aan 49 aanvragen binnen de stimuleringsregeling. Op 15 juni 2020 werd de Stimuleringsregeling Kunst & Cultuur geopend, ter stimulering van het maken van nieuw en coronaproof aanbod in een periode waarin veel geplande projecten en activiteiten geannuleerd of verschoven moesten worden vanwege de coronacrisis. Met de stimuleringsregeling wilde Fonds 21 eraan bijdragen dat het publiek ook in tijden van corona met kunst en cultuur in aanraking kan komen. Voorwaarde van deelname aan de regeling was dat het project nieuw werd ontwikkeld en nog in 2020 kon worden uitgevoerd binnen de geldende coronamaatregelen.  Aanvragen konden tot en met 31 augustus 2020 worden ingediend. Binnen de regeling zijn 55 aanvragen ontvangen, waarvan er 6 zijn afgewezen. Het gemiddeld toegekende bedrag binnen de stimuleringsregeling is €22.963. De meeste aanvragen binnen de stimuleringsregeling werden ingediend onder Podiumkunsten (80%). De hoogste toekenning (€200.000) werd gedaan binnen Film, Mediakunst & Digitale Cultuur voor het project “Dashboard / Online filmfestivals”.

Beleid

In het beleid van het fonds is nu opgenomen dat uitvoerenden en kunstenaars betaald dienen te worden volgens de richtlijn kunstenaarshonoraria, de geldende cao of de cao-normen. Bij de beoordeling van projectaanvragen wordt meegewogen of honoraria volgens de geldende normen worden betaald. In aanvulling hierop onderschrijft Fonds 21 de Fair Practice  Code en de Governance Code Cultuur. Bij de beoordeling van projectaanvragen wordt de onafhankelijkheid van bestuur van de aanvrager meegewogen.

Fonds 21 hecht belang aan de evaluatie van ondersteunde projecten. In 2020 heeft een interne werkgroep Evaluatie zich gebogen over het beleid van Fonds 21, het evaluatieproces van aanvragen en de evaluaties van de aanvragers. De wens is om de opgedane kennis uit deze evaluaties breder te delen. Fonds 21 hecht ook belang aan publieksonderzoek en aan het hebben van een visie op publiek en wil dit graag bij aanvragers stimuleren. De kosten voor publieksonderzoek kunnen worden opgenomen op de begroting van een projectaanvraag.

Fonds 21 maakt zijn beleid kenbaar via de website, nieuwsbrieven en sociale media. De website is hét communicatiemiddel voor het fonds. In 2020 is veel aandacht besteed aan het uitdragen van de beleidsdoelstellingen en criteria, opdat meer passende aanvragen zouden worden ingediend. Met behulp van de Dossiers-pagina op de website deelt Fonds 21 informatie en kennis. Zo plaatste het fonds in 2020 een dossier over de gevolgen van het coronavirus voor zijn aanvragers. Ook werd er op de website aandacht besteed aan de digitalisering van projecten ten tijde van corona.

Fonds 21 is lid van de FIN en van de Nederlandse Vereniging Toezicht Cultuur (NVTC).

Vergaderingen en besluiten

Het bestuur heeft in 2020 inzicht gekregen in de binnengekomen aanvragen, de toekenning van donaties en de organisatiekosten. Elk kwartaal is een management- en projectrapportage voorgelegd aan het bestuur.

In 2020 vergaderde het bestuur vier keer: op 19 maart, 23 juni, 17 september en 14 december. Marie Hélène Cornips, algemeen directeur tot 31 augustus 2020, was bij de eerste drie vergaderingen aanwezig. Henk Christophersen, algemeen directeur per 1 september 2020, was aanwezig bij de vergaderingen in september en december. In 2020 werd naast het reguliere toezicht op financiën, bedrijfsvoering en beleid in de vergaderingen door het bestuur aandacht besteed aan:

• Project- en managementrapportages

• Jaarrekening 2019 en bijbehorende accountantscontrole Jaarverslag 2019

• Toegekende projecten Kunst & Cultuur en Jongeren & Maatschappij 2019

• Overzichten toekenningen en afwijzingen per maand 2020

• Prognose 2020

• Begroting 2021

• ISAE3402 verklaring

• UBO-registratie

• Controleprotocol

• Donatiebudget 2021, budgetverdeling Kunst & Cultuur, Kunst & Educatie en Jongeren & Maatschappij

• Loonkosten 2021

• Update Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)

• Pensioenregeling

• Herbenoeming bestuursleden

• Afscheid algemeen directeur Marie Hélène Cornips

• Werving en benoeming nieuwe algemeen directeur

• Benoeming Hicham Khalidi, nieuw commissielid Kunst & Cultuur

• Kickstart Cultuurfonds

• Stimuleringsregeling Fonds 21

• Evaluatie Kunst & Educatie, leren over en met kunst

• Evaluatie verplichte vooraanvragen via de website

• Uitkomsten interne werkgroep Evaluatie

• Verkenning aanpassingen beleid Jongeren & Maatschappij

• Beleid publicaties

• Functioneren interne organisatie

• Nadere kennismaking met (nieuwe) medewerkers van Fonds 21

• Gevolgen coronamaatregelen voor aanvragers

• Uitzonderingen beleid in het kader van corona Dossier corona

• Aanvraag Holland Festival 2021

• Aanvraag Opera Forward Festival 2022

• Concept bestuursverslag 2020

• Relevante (neven)functies bestuur

• Vooruitblik 2021
   

De jaarrekening over 2019 is door accountant Dubois & Co van een goedkeurende controleverklaring voorzien. Het bestuur heeft kennisgenomen van deze verklaring en de jaarrekening en het verslag vastgesteld.

Door de directiewisseling per september 2020 is er niet zoals gebruikelijk een functioneringsgesprek door de voorzitter en de vicevoorzitter gevoerd met de algemeen directeur. Dit zal in 2021 hervat worden.

De zelfevaluatie van het bestuur die in december 2020 zou plaatsvinden is vanwege de prioriteit die gegeven werd aan andere onderwerpen, met betrekking tot steunmaatregelen in deze pandemie, doorgeschoven naar maart 2021. Bovendien heeft de nieuwe directeur alsdan met het bestuur alsdan voldoende ervaring opgedaan om ook gedegen input te leveren.

Aan de commissies worden projectaanvragen voorgelegd boven €50.000. Het bestuur beslist over aanvragen vanaf €250.000.

De Commissie Toewijzing Kunst & Cultuur BESTOND in 2020 UIT:

• Marente Bloemheuvel
• Henk Christophersen (per 1 september 2020)
• Marie Hélène Cornips (tot 31 augustus 2020)
• Bert Janmaat
• Dianne Zuidema

In 2020 vergaderde de commissie Kunst & Cultuur vier keer: op 4 maart, 10 juni, 23 september en 25 november. In totaal heeft de commissie in 2020 24 projectaanvragen behandeld, die alle 24 werden toegekend.

De Commissie Toewijzing Jongeren & Maatschappij BESTOND IN 2020 UIT:

• Henk Christophersen (per 1 september 2020)
• Marie Hélène Cornips (tot 31 augustus 2020)
• Frank Maas
• Yvonne van Sark

In 2020 vergaderde de commissie Jongeren & Maatschappij vier keer: op 11 maart, 3 juni, 10 september en 18 november. In totaal heeft de commissie in 2020 11 projectaanvragen behandeld, waarvan 9 projectaanvragen werden toegekend.

In 2019 gaf onze algemeen directeur Marie Hélène Cornips te kennen na elf jaar haar functie te willen neerleggen; daarbij gaf zij het bestuur ruim de tijd om een opvolger voor haar te vinden. Ze liet een professionele organisatie achter, met een door haar opgezet nieuw helder beleid gebaseerd op twee pijlers, Kunst & Cultuur en Jongeren & Maatschappij. Een beleid dat zij samen met het team steeds proactiever uitvoerde, waarbij veelal langdurige samenwerkingsverbanden met aanvragers werden aangegaan en met hen werd meegedacht over mogelijkerwijs te ontwikkelen projecten. Het bestuur is Marie Hélène veel dank verschuldigd en ziet haar node gaan. Op verzoek van het bestuur doet Marie Hélène in 2020-2021 onderzoek naar de vraag hoe en waar, los van het reguliere beleid van Fonds 21, eenmalige extra gelden zouden kunnen bijdragen tot bloei binnen onze doelgroepen na de pandemie.

Per 1 september 2020 trad Henk Christophersen aan als nieuwe algemeen directeur; zijn eerste honderd dagen zijn voorbij en het bestuur heeft er alle vertrouwen in dat hij met zijn kennis, ervaring en enthousiasme een belangrijke bijdrage zal gaan leveren aan de weer verdere ontwikkeling van Fonds 21.

Wegens vertrek werd op interim basis per 15 april 2020 een nieuwe medewerker financiële administratie aangesteld.

De gemiddelde personeelsbezetting bedroeg in 2020 8,85 fte. 2 functies worden met externen ingevuld (controller en medewerker financiële administratie).

Algemeen

Fonds 21 hanteert en onderhoudt een stelsel van systemen, procedures, limieten, rapportages en controles om de risico’s te beheersen. De structuur en organisatie van de processen zijn ingericht conform de geldende wet- en regelgeving en de eigen doelstellingen. De risico’s van het fonds worden vastgesteld door de directie en het bestuur. Monitoring van het risicomanagement is ondergebracht bij de directie en de controller. Zij analyseren de risico’s, bereiden beleids- en richtlijnen voor en coördineren het risicomanagement. In de volgende paragrafen zijn de verschillende onderkende risico’s nader toegelicht.

Operationeel risico

Fonds 21 loopt in zijn bedrijfsvoering operationele risico’s. Het operationele risico heeft betrekking op de kans dat het fonds schade of verlies leidt als gevolg van inadequate of falende processen, systemen, menselijk gedrag of externe gebeurtenissen. Het fonds tracht deze risico’s zoveel mogelijk te beperken door te zorgen voor duidelijke beleidslijnen, rapportages en procedures voor alle bedrijfsprocessen. Veel beheersmaatregelen zijn ingebed in IT-systemen en vastgelegd in procedures en werkinstructies. Opleiding, ervaringsniveau en betrokkenheid van de medewerkers werken hierbij ondersteunend.

De omvang van de organisatie brengt een beperkte mate van afhankelijkheid van bepaalde personen met zich mee. Een speciaal onderdeel van het operationeel risicomanagement is IT-beveiliging en bedrijfscontinuïteit. De werkzaamheden om risico’s te beheersen worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de algemeen directeur. Bij strategische beslissingen worden de consequenties met betrekking tot de operationele risico’s consequent in beeld gebracht en gemonitord.

Projectrisico

Door aanvragers ingediende projectvoorstellen worden afgewogen, beoordeeld en geëvalueerd. Onderdeel van de besluitvorming is de beoordeling van de mogelijkheid dat het fonds niet correct wordt voorgelicht en de beslissing over het al dan niet toekennen van een bijdrage neemt op basis van onjuiste informatie. Een ander element van het projectrisico is het mogelijke afbreukrisico van projecten. Het proces van oordeel- en besluitvorming is vastgelegd in het beleid van het fonds en vertaald naar werkprocedures en een bevoegdhedenmatrix. Beslissingen omtrent het toekennen van projecten worden genomen op basis van mandaten, waarbij de verschillende niveaus geacht worden de pro’s en contra’s van aanvragen te onderkennen. De projecten worden zowel van tevoren als achteraf geanalyseerd en de bevindingen van deze analyse worden vastgelegd in de projectadministratie. Bij eventuele vervolgaanvragen wordt de eerdere gang van zaken meegewogen in de oordeelsvorming. Projectrisico’s worden tevens beperkt door het werken met voorwaardelijkheid van toezeggingen. In geval van meerjarige toekenningen wordt door middel van het regelmatig toetsen van de werkelijkheid aan de voorwaarden het projectrisico beperkt. Ten slotte wordt voor projecttoekenningen vanaf €25.000 een goedkeurende controleverklaring van de onafhankelijke accountant verlangd.

Risico’s en financiële omvang van samenwerkingsverbanden

Fonds 21 is voor zijn financiering geheel afhankelijk van Stichting Beheer SNS REAAL. Indien door Stichting Beheer wordt besloten de financiering van Fonds 21 te beëindigen, wordt de mogelijkheid geboden gedurende twee jaar na aankondiging van de beëindiging de lopende verplichtingen af te wikkelen. Gelet op de jarenlange nauwe relatie tussen Fonds 21 en Stichting Beheer SNS REAAL (Beheer) en de sterke vermogenspositie van deze stichting wordt de kans op een beëindiging van de financiering door Beheer als zeer laag ingeschat. Bovendien is er sprake van een gedeeltelijke bestuurlijke integratie, waardoor het risico van het beëindigen van de financiering door Beheer verder gemitigeerd wordt. Voor meer inzicht in de financiële positie van Beheer verwijzen wij naar de website van Beheer, alwaar onder meer de jaarrekening van Beheer is opgenomen.

Financiële risico’s

Het financieel resultaat van Fonds 21 is opgebouwd uit drie posten:

• Jaarlijkse bijdrage van en eventuele resultaatsuppletie door Stichting Beheer SNS REAAL
• Doelbestedingen (projecttoekenningen minus vrijval van eerder toegekende bedragen)
• Bureaukosten

Resultaatsuppletie

Resultaatsuppletie door Stichting Beheer SNS REAAL vindt plaats conform de statuten. In de samenwerkingsovereenkomst tussen Stichting Beheer SNS REAAL en Fonds 21 zijn afspraken opgenomen over het donatiebeleid en de maximale liquiditeitspositie van Fonds 21.

Toekenningen en vrijval van eerder toegekende bedragen

Toekenningen vinden plaats conform de begroting. Toegezegde bedragen, die in het jaar van toekenning vrijvallen, kunnen alleen worden herbesteed in het jaar van toekenning. Volgens procedure worden projecten die achterstallig zijn met betrekking tot de afrekening gerappelleerd.

Beloningsbeleid

Het beloningsbeleid van de medewerkers van Fonds 21 is vastgelegd in en gebaseerd op de Arbeidsvoorwaardenregeling. De beloning van de directeur wordt vastgesteld door het bestuur en valt buiten de Arbeidsvoorwaardenregeling. Zie navolgend onder ‘Kosten bestuur en commissies’ voor het beleid ten aanzien van de beloningen van leden van het bestuur en de commissies.

Kosten bestuur en commissies

Bestuurders ontvangen een vast bedrag per jaar en een vergoeding voor gemaakte onkosten. Bestuurders die bezoldigd worden als bestuurder van Stichting Beheer SNS REAAL ontvangen geen vergoeding van Fonds 21. Commissieleden ontvangen een vergoeding op basis van de geschatte tijdsbesteding per vergadering waar zij aanwezig zijn.

Toekomstinformatie, belangrijkste variabelen in de begroting

Toekenningen

Fonds 21 is voor zijn budgettoekenningen afhankelijk van de financiële ruimte die Stichting Beheer SNS REAAL biedt. Dit budget wordt telkens voor één jaar toegezegd. Het fonds zet zijn gelden uit na beoordeling en toekenning van aanvragen. Hierbij gaat het fonds voor inhoudelijke kwaliteit en voor een brede financiering van projecten.

Bureaukosten

Ook in 2020 is scherp gelet op de bureaukosten. Deze bedroegen ruim 11% van de totale lasten. Directie en bestuur vinden dat een sobere organisatie past in het huidige tijdsgewricht.

Meer dan 90% van de bureaukosten betreft vaste kosten. Het gaat hierbij met name om de personeelskosten van medewerkers met een vast dienstverband, huur-en leaseverplichtingen, alsmede kosten voor  communicatie. Ook ten aanzien van andere kosten bestaan er vaste verplichtingen zoals de contracten voor de schoonmaak en de licenties voor het gebruik van de ICT-systemen. Minder dan 10% van de kosten is aan te merken als variabel. Deze kosten worden gemaakt om de bureauorganisatie te kunnen uitvoeren maar zijn niet gebaseerd op vaste contracten.

Reputatierisico

Binnen de organisatie wordt door middel van bewustwording en betrokkenheid van medewerkers getracht het reputatierisico te minimaliseren. Dit omvat onder andere het opleiden van medewerkers, het zo transparant mogelijk afleggen van verantwoording over activiteiten en het zorgvuldig selecteren van samenwerkingsverbanden. Speciaal onderdeel van het reputatierisico is het risico dat nevenfuncties van bestuursleden, directie en medewerkers meebrengen. Door middel van het monitoren van de hoofd- en nevenfuncties wordt het reputatierisico zoveel mogelijk beperkt. In geval van een mogelijke situatie van belangenverstrengeling en dergelijke wordt er direct gehandeld om mogelijke reputatieschade van het fonds en het individu te voorkomen (zie ook paragraaf Compliance en integriteit).

Compliance en integriteit

Fonds 21 kent interne beleidsregels en procedures die waarborgen dat de bedrijfsvoering plaatsvindt overeenkomstig relevante wet- en regelgeving inzake personen en zakelijke partners. Daarnaast wordt toezicht gehouden op de mate waarin het fonds zijn eigen regels en procedures naleeft. De interne aspecten van integriteit betreffen het voorkomen en zo nodig transparant beheren van tegenstrijdige belangen en het afschermen van vertrouwelijke informatie. De externe aspecten van integriteit hebben vooral betrekking op het toekennen van donaties. Medewerkers van Fonds 21 worden periodiek bijgeschoold over de wetgeving op het gebied van gegevensbescherming (AVG), alsmede op het gebied van de financiële aspecten van het donatiebudget (toekennen, bewaken en afrekenen van projecttoezeggingen). In 2020 hebben geen incidenten plaatsgevonden op het gebied van compliance en integriteit. Fonds 21 is niet betrokken geweest bij gerechtelijke procedures of sancties die samenhangen met het niet nakomen van wet- en regelgeving.

Vooruitblik 2021

Door Stichting Beheer SNS REAAL is voor 2021 een regulier donatiebudget toegezegd van €10,6 miljoen. De verhouding in het te besteden budget tussen Kunst & Cultuur, Jongeren & Maatschappij en Kunst & Educatie blijft hetzelfde. De totale bureaukosten zijn geraamd op €1,5 miljoen. Streven is talrijke, diverse en nieuwe, maar vooral ook bij de projecten passende publieksgroepen te bereiken door ondersteuning van een keur aan kwalitatief goede projecten. De aandacht blijft uitgaan naar evaluatie van ondersteunde projecten. De impact van gehonoreerde projecten blijft onverminderd van belang.

Om het aantal niet-passende aanvragen terug te dringen wil het fonds blijven inzetten op het uitdragen van de beleidsdoelstellingen en criteria. Communicatie via de website, maandelijkse nieuwsbrieven en langs andere kanalen spelen daarin een belangrijke rol. De dossiers op de website worden in 2021 verder aangevuld om kennis te blijven delen met aanvragers.

Oók voor 2021 heeft Fonds 21 extra gelden vrijgemaakt voor deelname in het Kickstart Cultuurfonds om in gezamenlijkheid met andere fondsen noodhulp te verlenen aan de culturele sector. Voorts zal een aanvullend budget beschikbaar worden gesteld (Fonds 21 EXTRA) ter ondersteuning van bekende aanvragers onder meer op het gebied van digitalisering, publieksontwikkeling, het tegengaan van verschraling en het behoud van kwaliteit. Toekenningen in het kader van deze regeling zullen zoveel mogelijk in 2021 plaatsvinden en een meerjarig karakter hebben (voor de periode 2022-2025).

In 2021 zal er extra aandacht uitgaan naar het signaleren en in kaart brengen van de effecten van het coronavirus op onze aanvragers, ons aanvraagproces, onze werkwijze en ons beleid. Het is van belang om deze informatie en bevindingen te verzamelen en onderling te delen om doorlopend een beeld te blijven vormen van de sector, tegen welke problemen de aanvragers aanlopen, hoe wij ons coulant kunnen opstellen en waar Fonds 21 kan bijdragen aan het stimuleren van aanbod ten tijde van corona. De aangepaste projectplannen en uitgestelde projecten zijn onlosmakelijk verbonden met onze adviespraktijk en de werkwijze van Fonds 21.

Niet alleen de coronacrisis was bepalend voor het afgelopen jaar, ook de aandacht voor diversiteit en inclusie tekende 2020. Fonds 21 onderschrijft de waarden van de Code Diversiteit & Inclusie en zal dit jaar de naleving ervan nog steviger verankeren in zijn beleid. We zien dat er in de cultuursector en in maatschappelijke jongerenprojecten al goede stappen worden gezet. Ons beleid is gericht op de vernieuwing en verbreding van publiek en op gelijke kansen.

In 2021 zal binnen de discipline Podiumkunsten extra aandacht zijn voor producties van makers met een jongere carrière. Ook aan producties van jeugdtheater zal Fonds 21 ruim aandacht besteden: voor deze producties zijn extra middelen beschikbaar.

Binnen Kunst & Educatie zal er specifieke aandacht uitgaan naar het stimuleren van kunsteducatieaanbod voor mbo’ers. Vanwege de coronamaatregelen is het in deze tijd lastig om projecten te organiseren waar mbo’ers fysiek aan deelnemen of bij aanwezig zijn. Toch blijft het stimuleren van goed aanbod voor deze doelgroep onverminderd belangrijk. Om het aandachtsgebied ‘Kunst & Educatie’ duidelijker te profileren wordt de commissie Jongeren & Maatschappij dit jaar uitgebreid met een extra commissielid.

In de altijd veranderende praktijk waarbinnen Fonds 21 opereert is het nodig regelmatig ons beleid kritisch onder de loep te nemen. In 2020  is begonnen met het evalueren van het beleid van de pijler Jongeren & Maatschappij; zowel op inhoud als vorm. Hoewel de thema’s van de pijler nog steeds actueel zijn acht Fonds 21 het noodzakelijk een aantal aanpassingen door te voeren. De eerste helft van 2021 wordt dat verder uitgewerkt. Ook kijkt Fonds 21 wat het aanvullend kan betekenen voor jongeren die zijn geraakt door de coronacrisis. Jongeren ondervinden veel negatieve gevolgen van de maatregelen, er is een toename in kansenongelijkheid. Ook op de arbeidsmarkt worden jongeren onevenredig hard geraakt. Zij werken het meest op basis van nulurencontracten en in zwaar getroffen sectoren als de horeca en evenementen. Verder zijn er nauwelijks stagemogelijkheden. Fonds 21 onderzoekt wat het kan doen om initiatieven te steunen die langetermijn-oplossingen bieden voor de effecten van corona op jongeren.

Gebeurtenissen na balansdatum

Ook voor  2021 heeft het bestuur een aantal budgetdonaties toegezegd bovenop het reguliere donatiebudget. Het gaat daarbij om extra budget voor regelingen en samenwerkingen die ondersteuning bieden bij de gevolgen van de coronapandemie.

Het betreft:

• Een bijdrage, evenals in 2020, aan het Kickstart Cultuurfonds 2021, een noodfonds samengesteld uit verschillende fondsen, voor de kunst- en cultuursector;
• Een bijdrage aan de Stimuleringsregeling Mentaal Welzijn Jongeren & Corona vanuit Fonds 21;
• Een bijdrage aan de regeling Fonds 21 EXTRA die zich richt op reeds bekende aanvragers van Fonds 21 en ondersteuning geeft op het gebied van digitalisering, publieksontwikkeling en het tegengaan van verschraling en behoud van kwaliteit, zodat partijen relevant kunnen zijn naar de toekomst (2022-2025).

Behalve dat we constateren dat de pandemie grote gevolgen heeft voor onze aanvragers, waarvoor het fonds dus extra ondersteuning biedt, heeft de pandemie geen invloed op de continuïteit van Fonds 21. Wel zal het hybride werken van het fonds in de toekomst meer standaard dan uitzondering zijn en onderzoeken wij nu de extra investeringen die daarvoor nodig zijn.

Dankwoord

Het bestuur van Fonds 21 dankt iedereen ten zeerste die in 2020 heeft bijgedragen aan de resultaten van het fonds. We danken de aanvragers voor hun bijzondere initiatieven. We danken de leden van de commissies toewijzing voor hun inzet en toewijding. We danken de medewerkers van het bureau en de directeur, die zeker in deze tijd bijzonder mogen worden genoemd,  voor hun inzet en enthousiasme.

Bestuur Fonds 21

Utrecht, 18 maart 2021

Per 31 december 2020

E.H. Swaab (Els, 1946), voorzitter

Jurist/Arbiter

Lid Tuchtraad Financiële Dienstverlening

Voorzitter STAK Maarsen Groep

Voorzitter Pensioenraad Zorg en Welzijn

Lid Bestuur STAK Goudse Verzekeringen BV

Voorzitter College van Regenten Fonds Sluyterman van Loo

Voorzitter Bestuur Nationaal Muziekinstrumenten Fonds

Voorzitter bestuur Stichting Videma

Vicevoorzitter Restitutie Commissie

N. Albayrak (Nebahat, 1968), vicevoorzitter

Vice President External Relations Integrated Gas & New Energies Shell International (hoofdfunctie)

Lid Raad van Commissarissen Unilever

Lid Raad van Commissarissen NS

Lid Raad van Advies van topvrouwen.nl

A.H.A. Hoevenaars (Nol, 1949)

Niet-uitvoerend lid van het Bestuur Chesnara BV

Lid Bestuur Stichting Beheer SNS REAAL

Bestuurslid Stichting Vermogensbeheer Hoogeland Zorg

J.M. Overmeer (Jan, 1946)

Voorzitter Bestuur Stichting Beheer SNS REAAL

H.D Christophersen (1963), algemeen directeur Stichting Fonds 21

Lid College van Regenten Fonds Sluyterman van Loo

Test

Fonds 21 EXTRA

Test

Fonds 21 is een ondernemend en maatschappelijk betrokken fonds. Door het steunen van ideële doelen op het gebied van Kunst & Cultuur en Jongeren & Maatschappij willen wij een positieve bijdrage leveren aan de samenleving van de 21e eeuw. Wij ondersteunen professionele, kwalitatief sterke projecten die een breed, passend en/of nieuw publiek weten te bereiken. Daarbij hebben we oog voor vernieuwing en experiment.

Maar we zijn ook een betrokken partner en adviseur, met scherp zicht op de kansen en uitdagingen van nu. Door middel van programma’s en regelingen geven we een impuls aan actuele thema’s die een evidente meerwaarde hebben voor een of meer sectoren, om zo samen met andere partijen onze doelen te bereiken. Dit doen we bijvoorbeeld met het programma Kunsteducatie voor mbo’ers, waarin we kunst- en cultuurinstellingen stimuleren om kwalitatief en toegankelijk kunsteducatieaanbod te ontwikkelen voor mbo-studenten.

In 2020 vroeg de coronapandemie om acute hulp aan de culturele sector. Daarom hebben we de stimuleringsregeling Kunst & Cultuur geïnitieerd, bedoeld om culturele organisaties aan te moedigen nieuw, coronaproof aanbod te ontwikkelen, zodat het publiek ook in deze moeilijke tijd kon genieten van kunst en cultuur. Ook droeg Fonds 21 bij aan het Kickstart Cultuurfonds. Dit tijdelijke fonds werd opgericht om snel financiële ondersteuning te bieden aan podia, musea en producenten die door de coronamaatregelen in zwaar weer terechtkwamen.

Fonds 21 wil een positieve bijdrage leveren aan de Nederlandse samenleving van nu. Met een donatiebudget van ruim €10 miljoen dat jaarlijks beschikbaar wordt gesteld door Stichting Beheer SNS REAAL ondersteunen wij projecten van professionele culturele instellingen en van organisaties die met hun initiatieven de zelfredzaamheid van jongeren stimuleren.

Projecten binnen de pijler Kunst & Cultuur moeten een hoge mate van artistieke kwaliteit hebben, gericht zijn op een passend en zo mogelijk nieuw publiek, actueel zijn en een landelijk bereik hebben. Jaarlijks is het grootste deel van ons donatiebudget gereserveerd voor initiatieven in de podiumkunsten, beeldende kunsten, vormgeving, architectuur, film, mediakunst, digitale cultuur en literaire kunsten.

Binnen pijler Kunst & Educatie ondersteunen we kunsteducatieprojecten van organisaties die opereren op het snijvlak van onze pijlers Kunst & Cultuur en Jongeren & Maatschappij. Hiermee willen we ons profiel als fonds met een focus op jongeren en kwalitatieve kunst versterken.

Doel van de pijler Jongeren & Maatschappij is het vergroten van de zelfredzaamheid en maatschappelijke kansen van jongeren. Onze focus ligt op de thema’s Ondernemen, Taalvaardigheid, Mediawijsheid en Omgaan met Geld, vanuit de gedachte dat de hiervoor benodigde vaardigheden de zelfredzaamheid van jongeren versterken.

Onze belangrijkste doelgroepen zijn professionele kunst- en cultuurinstellingen en maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor onze thema’s op het gebied van jongeren. Verder richten wij onze communicatie op beleidsbepalers, collega-fondsen, sectorinstituten en kennisinstituten. Ook willen we graag het Nederlands publiek kennis laten nemen van de projecten die we steunen. Alle projecten die wij ondersteunen worden gepubliceerd op onze website. We laten helder zien waar we als fonds voor staan, zodat aanvragers weten waarvoor ze bij ons terechtkunnen.

Voor projecten binnen Kunst & Cultuur is circa €6 miljoen donatiebudget gereserveerd. Circa €2 miljoen is bestemd voor Jongeren & Maatschappij en voor projecten binnen Kunst & Educatie is jaarlijks circa €2 miljoen beschikbaar. Organisaties kunnen gedurende het hele jaar voorstellen voor financiële ondersteuning indienen. De projectaanvragen die bij Fonds 21 binnenkomen, worden beoordeeld aan de hand van een aantal voorwaarden en criteria. De voorwaarden, criteria en afwijzingsgronden zijn terug te vinden op onze website. Aanvragen worden uiterlijk binnen vier maanden behandeld.

In sommige gevallen vindt Fonds 21 alleen financiële steun niet voldoende. Regelmatig willen we een bepaalde sector of een thema extra ondersteunen, een impuls geven aan kennisdeling of een hiaat vullen. In dergelijke gevallen initiëren we programmaregelingen. In 2020 initieerden we een stimuleringsregeling om culturele instellingen te stimuleren nieuw en coronaproof aanbod te ontwikkelen. Ook droegen we bij aan het Kickstart Cultuurfonds, het tijdelijke fonds dat werd opgericht om snel financiële ondersteuning te bieden aan podia, musea en producenten die door de coronamaatregelen in zwaar weer terecht waren gekomen.

Coronavirus

In 2020 heeft Fonds 21 opnieuw een groot aantal projecten mogelijk gemaakt, al was het een jaar dat vrijwel volledig werd gedomineerd door het coronavirus. Hard getroffen werden projecten die zich richten op de maatschappelijke kansen voor jongeren. Zware klappen waren er ook voor de culturele sector. Projecten werden afgelast, verplaatst of kregen een alternatieve invulling. 2020 was een uitzonderlijk moeilijk jaar voor onze aanvragers, maar het was ook een jaar waarin zij met allerlei initiatieven hun creativiteit en weerbaarheid toonden. Organisaties stelden alles in het werk om ervoor te zorgen dat er aanbod werd ontwikkeld voor publiek en dat jongeren konden deelnemen aan projecten die hun maatschappelijke kansen vergroten. We zagen een veelvoud aan online initiatieven ontstaan en voor het fysieke aanbod haalden organisaties alles uit de kast om een veilige omgeving te creëren voor bezoekers en medewerkers.

Veranderende werkpraktijk

De gevolgen van het coronavirus hadden ook hun weerslag op onze werkpraktijk. We ontvingen veel vragen van organisaties die voor de uitvoering van hun project werden getroffen door de coronamaatregelen. Vragen over onze toekenning bij uitstel of annulering van een project, maar ook vragen over wijzigingen in de uitvoering van een project. Fonds 21 heeft direct na bekendmaking van de eerste lockdown in maart gecommuniceerd zich coulant op te stellen als het gaat om het nakomen van de afspraken. Omdat de verschillen per project te groot waren om één richtlijn te hanteren, zijn de gevolgen van de maatregelen per project behandeld. Dat ging zowel om reeds toegekende aanvragen als om nieuw ontvangen aanvragen. Uiteraard bleven we aanvragen toetsen aan onze algemene voorwaarden en criteria, maar we keken ook actief naar hoe we aanvragers zo goed mogelijk konden bijstaan. Dat betekende dat een groot deel van onze werkzaamheden in 2020 uit maatwerk bestond.

Spreiding

Fonds 21 streeft naar een landelijke spreiding van de te ondersteunen projecten. We hebben een voorkeur voor projecten die in meerdere provincies te zien zijn of een publiek uit meerdere provincies bereiken. In 2020 hebben we 337 projecten toegekend verspreid over Nederland en het Caribisch deel van het Koninkrijk. Door de coronapandemie is een groot aantal projecten in aangepaste vorm uitgevoerd. Enkele projecten konden volledig fysiek plaatsvinden, maar een groot aantal organisaties moest kiezen voor een online uitvoering van hun project. Het geografisch bereik nam hierdoor in veel gevallen toe. Ook kozen organisaties voor een hybride oplossing, waarbij het project deels fysiek en deels online werd uitgevoerd.

Vooraanvraag

De afgelopen jaren heeft Fonds 21 relatief veel verzoeken om een financiële bijdrage moeten afwijzen. Om de belasting voor aanvragers, administratie en adviseurs te verminderen, hebben we de selectie aan de poort in 2020 verder versterkt. Organisaties die niet eerder een toekenning van Fonds 21 hebben ontvangen worden verplicht een vooraanvraag aan te leveren. Op basis van de verstrekte informatie laat Fonds 21 binnen drie weken weten of een project in beginsel voldoet aan onze voorwaarden en criteria. Pas daarna kan de organisatie een aanvraag indienen. De verplichte vooraanvraag heeft geleid tot een significante afname van het aantal niet-passende aanvragen. In 2020 zijn 337 van de 484 behandelde aanvragen toegekend. Dat betekent een toekenningspercentage van 70%. Ter vergelijking: het toekenningspercentage in 2019 was 43%.

Podiumkunsten

Fonds 21 EXTRA

Als betrokken partner heeft Fonds 21 in 2020 buiten het reguliere donatiebudget extra gelden vrijgemaakt om culturele organisaties aan te moedigen nieuw, coronaproof aanbod te ontwikkelen. Met deze stimuleringsregeling droeg Fonds 21 eraan bij dat het publiek ook in tijden van corona met kunst en cultuur in aanraking kon komen. Voorwaarde van deelname aan de regeling was dat het project nieuw werd ontwikkeld en voor het grootste deel in 2020 kon worden uitgevoerd binnen de geldende coronamaatregelen. Binnen de stimuleringsregeling zijn in totaal 49 projectaanvragen gehonoreerd voor een totaalbedrag van €1.125.200.

Fonds 21 steunt initiatieven van professionele kunstinstellingen die een groot of juist een ander, nieuw publiek willen bereiken. In 2020 hebben we binnen ons reguliere donatiebudget in de pijler Kunst & Cultuur 218 aanvragen toegekend voor een bedrag van in totaal €7.002.700.

Een belangrijke drijfveer voor Fonds 21 is het bevorderen van een kwalitatief goed aanbod van kunst en cultuur, gericht op een passend en/of nieuw publiek. We hebben daarbij aandacht voor bijzondere projecten en experimenten voor een kleiner en/of nieuw publiek. In 2020 ondersteunden we een breed scala aan projecten op het gebied van muziek, theater, dans, beeldende kunst, film, digitale cultuur, literatuur, fotografie, design, mode, architectuur en interdisciplinaire projecten. Ook festivals, publicaties en mediaproducties konden rekenen op onze financiële ondersteuning.

Verdeling toekenningen Kunst & Cultuur per discipline in aantallen en bedrag

Stimuleringsregeling Kunst & Cultuur

Als betrokken partner heeft Fonds 21 in 2020 buiten het reguliere donatiebudget extra gelden vrijgemaakt om culturele organisaties aan te moedigen nieuw, coronaproof aanbod te ontwikkelen. Met deze stimuleringsregeling droeg Fonds 21 eraan bij dat het publiek ook in tijden van corona met kunst en cultuur in aanraking kon komen. Voorwaarde van deelname aan de regeling was dat het project nieuw werd ontwikkeld en voor het grootste deel in 2020 kon worden uitgevoerd binnen de geldende coronamaatregelen. Binnen de stimuleringsregeling zijn in totaal 49 projectaanvragen gehonoreerd voor een totaalbedrag van €1.125.200.

Toekenningen stimuleringsregeling per discipline in aantallen en bedrag

Kickstart Cultuurfonds

In 2020 werd een nieuw fonds opgericht voor de culturele sector: het Kickstart Cultuurfonds. Het tijdelijke fonds is het resultaat van een samenwerkingsverband van Fonds 21, de BankGiro Loterij, VSBfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, VandenEnde Foundation, Stichting Droom en Daad, Ammodo, Zadelhoff Fonds/Zadelhoff Cultuur Fonds, Fonds 1818 en Stichting Zabawas en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Vanuit het fonds werd €16 miljoen beschikbaar gesteld om de culturele sector te helpen bij het aanpassen aan de veranderende omstandigheden die zijn ontstaan als gevolg van de coronamaatregelen. Theater- en concertzalen, producenten van professionele podiumkunsten en musea konden een aanvraag indienen bij het Kickstart Cultuurfonds.

Podiumkunsten

Van de 218 projecten die er in 2020 binnen Kunst & Cultuur werden toegekend zijn er 134 aanvragen binnen Podiumkunsten gehonoreerd, dat is 61%. In totaal kenden we €4.364.700 toe aan projecten op het gebied van Podiumkunsten, dat is 62% van het totaal aan Kunst & Cultuur uitgegeven budget (€7.002.700). Het gemiddeld toegekende bedrag binnen Podiumkunsten is €32.572. De aanvragen die binnen de stimuleringsregeling Kunst & Cultuur zijn gehonoreerd zijn hierbij niet meegerekend.

Het totaal aantal in behandeling genomen aanvragen voor Podiumkunsten is 195. Daarvan werden er 134 toegekend, 61 aanvragen werden afgewezen. Het percentage toekennen/afwijzen is 69%/31%. Door de verplichte vooraanvraag zijn er voor het eerst gemiddeld meer aanvragen toegekend dan afgewezen. Fonds 21 ondersteunt binnen Podiumkunsten een groot aantal terugkerende aanvragers; 20% van de gehonoreerde projecten betrof een voor Fonds 21 nieuwe aanvrager.

Impact van coronamaatregelen

De impact van het coronavirus en de maatregelen om de verspreiding ervan tegen te gaan, is voor onze aanvragers en het publiek dat ze bedienen enorm. Binnen Podiumkunsten, waar de gedeelde live-ervaring de basis vormt, is het gemis groot, zowel voor publiek als voor de uitvoerenden. Festivalorganisaties, orkesten, ensembles en gezelschappen zagen zich gedwongen hun producties af te zeggen. In een enkel geval lukte het producties te verplaatsen, maar de invloed op de hele sector en de keten van aanbod en afname is groot, net zoals de (financiële) onzekerheid. 2020 stond daarmee vooral in het teken van coulance, slagkracht, maatwerk, geduld en overleg.

De belemmeringen en uitdagingen hebben dit jaar ook geleid tot nieuwe initiatieven, presentatievormen en onderzoek naar de relatie tussen makers en publiek, zoals bij Memento Mori van Nineties Productions, Oerol met het Imaginaire Eiland en Over het IJ. Verschillende festivals hebben gekozen voor een online of een hybride programma. De coronacrisis heeft voor een aantal ontwikkelingen in dit opzicht als een katalysator gewerkt. Wat aanvankelijk een noodgreep leek, wordt inmiddels beschouwd als een model om nu, maar zeker in de toekomst, op diverse manieren verschillende publieksgroepen te bereiken, waaronder publiek dat nog niet eerder of beperkt bereikt werd.

Aanvullende bijdrage 

Een aantal eerder toegekende projecten ontving in 2020 een aanvullende bijdrage om extra kosten voor verplaatsing, veroorzaakt door de maatregelen ten gevolge van de coronapandemie, te dekken. Onder andere The Biggest Lawsuit on the Planet van Firma Mes, Jihad van Liefde van De Meervaart, Shot van Shifft en de herneming van George en Eran worden Racisten ontvingen een aanvullende bijdrage.

Disciplines

Podiumkunsten is een verzamelnaam voor verschillende disciplines: theater, dans, muziek en crossovers. Binnen muziek maken we onderscheid tussen hedendaagse en klassieke muziek, jazz en niet-westerse muziek. De diversiteit van de ondersteunde projecten binnen Podiumkunsten is groot. Hoewel we aanvragen classificeren binnen een bepaalde discipline zijn er veel projecten die niet in één categorie te plaatsen zijn. Zo is het Ud Festival gekwalificeerd als niet-westerse muziek, maar is er in het programma ook veel aandacht voor jazz en hedendaagse muziek. In sommige categorieën is het aantal gehonoreerde projecten niet groot, maar het uitgegeven budget wel. De belangrijkste verklaring daarvoor is een aantal meerjarige toekenningen voor festivals als Opera Forward en Festival Oude Muziek.

Verdeling toekenningen Podiumkunsten per discipline in aantallen en bedrag

Het hoogste aantal toekenningen was binnen theater, zowel in aantal producties als in totaal toegekend bedrag. Daarna werd aan interdisciplinaire projecten en muziektheater en opera het grootste deel van het budget toegekend. Net als voorgaande jaren zijn het vooral de (meerjarig ondersteunde) festivals die de verhouding bepalen. Zo is Tweetakt dit jaar voor het eerst meerjarig ondersteund binnen deze categorie. We tenderen steeds meer naar meerjarige toekenningen aan festivals die goed passen binnen ons beleid. Het biedt festivals continuïteit en biedt ze de gelegenheid inhoudelijke ambities over langere termijn te realiseren. Opvallend dit jaar is een toename van het aantal ondersteunde circusproducties. Dit zijn veelal makers met een jongere carrière.

Jongere carrières

Fonds 21 geeft extra prioriteit aan projecten van makers met een jongere carrière. Om de positie van deze makers te versterken en het belang van hun werk te onderstrepen is vanaf 2020 een stimuleringsmaatregel gestart. Makers met een jongere carrière worden in de gelegenheid gesteld een groter deel van de dekking (tot 25% van de totale projectkosten) bij Fonds 21 aan te vragen. Ondersteunde projecten van makers met een jongere carrière zijn onder andere De Zaak Shell van Frascati, Bleeding Love van Nick Bruckman Producties, Pain against Fear – Naomi Velissariou voor Theater Utrecht, Dronken Deliriumdagen van Compagnie Red Yellow & Blue en Drie Zusters van Eline Arbo bij Toneelschuur Producties.

Diversiteit

Fonds 21 heeft oog voor diversiteit en vat dat begrip ruim op. We richten ons op de volle breedte van de Nederlandse samenleving. Bij de ondersteuning van projecten houden we rekening met het bereiken van een breed en divers publiek in leeftijd, (culturele) achtergrond en in opleidingsniveau. Dat laatste vooral met verschillende educatieve projecten waarbij Fonds 21 zich expliciet hard maakt voor kunsteducatie voor mbo-studenten. Voorbeelden van projecten met aandacht voor diversiteit die we ondersteunden zijn Shakti van Illusionary Rockaz Company, Het verhaal van Anders van Danstheater AYA, Reaspora van Onyx & Ivory bij DOX, Hoe ik talent voor het leven kreeg van Wat We Doen en het What you See Festival in Utrecht.

Festivals

Fonds 21 ondersteunde binnen Podiumkunsten 33 festivals voor in totaal €2.426.250 en met een gemiddeld toegekend bedrag van €73.523 per festival. Daarmee is ruim de helft van het podiumkunstenbudget (55%) aan festivals besteed. In 2019 was het aantal ondersteunde festivals vergelijkbaar (39) en het totaal toegekende bedrag iets lager met €2.195.000.

De verhouding ondersteunde festivals en producties is verschoven naar 25%/75%. In 2019 was dat 33%/67%. Fonds 21 ondersteunde de afgelopen jaren verschillende festivals meerjarig. Het is een van de redenen waarom het gemiddeld toegekende bedrag voor festivals toeneemt, maar het aantal festivalaanvragen lager ligt. Met meerjarige ondersteuning bieden we festivals continuïteit die uiteindelijk bijdraagt aan een scherpere programmering en professionalisering. In 2020 ontvingen de volgende festivals een meerjarige toekenning: Oerol, Tweetakt, Opera Dagen Rotterdam (O.), Festival Oude Muziek, Opera Forward Festival, Theater Festival Boulevard, Summer Dance Forever en Julidans.

Fonds 21 ondersteunde festivals binnen verschillende disciplines en van kleinschalig tot groot, zoals Brandhaarden, Grasnapolsky, Moving Futures Festival, Minimal Music Festival, Over het IJ Festival, Strijkkwartet Biënnale Amsterdam en Soundofmusic festival. Fonds 21 was in 2020 hoofdbegunstiger van het Holland Festival en founding partner van festival Opera Forward.

Publiek

Met de ondersteunde projecten richt Fonds 21 zich op de samenleving van nu en daarmee op een publiek met een enorme diversiteit en voor alle leeftijden: kinderen, van kleuters tot pubers, jongeren maar ook volwassenen. De een heeft misschien veel kijkervaring terwijl de ander op het punt staat voor het eerst kennis te maken met podiumkunst. Met de projecten richten we ons op een breed publiek, wat niet altijd wil zeggen dat elke productie voor iedereen hoeft te zijn.

Jeugd en jongeren

Jeugd- en jongerentheater in Nederland kent een hoge artistieke kwaliteit en bereikt een breed publiek. Kinderen met verschillende achtergronden komen in aanraking met podiumkunsten via school of vrije voorstellingen. Het ondersteunen van deze producties past bij Fonds 21 en sluit in veel gevallen aan bij projecten binnen Kunst & Educatie.

We ondersteunen verschillende initiatieven gericht op een jong publiek, waaronder Tweetakt, Summer Dance Forever, Brieven van Mia van George en Eran in samenwerking met Rose Stories, Onvoorspelbaar verleden van Black Sheep can’t Fly en de familievoorstelling Hokus Pokus van De Theatertroep.

Spreiding

We streven naar een landelijk bereik met de projecten die we ondersteunen. Door de coronamaatregelen kon een groot aantal projecten niet of in aangepaste vorm worden uitgevoerd. Hierdoor is het fysieke publiek dat met de door Fonds 21 ondersteunde projecten is bereikt veel kleiner dan voorgaande jaren. Tegelijkertijd zien we dat bij een aantal festivals en producties met online aanbod zoals Oerol het geografische bereik groter is geworden en het publiek in sommige gevallen jonger. Ook publiek dat (nog) geen gebruik van het aanbod op een festival of in de zaal wenst te maken wordt met het online aanbod bediend. Door online aanbod zijn belangrijke drempels weggenomen.

Beeldende Kunsten & Vormgeving

In 2020 werden er 65 projectaanvragen behandeld binnen Beelden Kunsten & Vormgeving, 45 daarvan zijn toegekend voor een totaalbedrag van €1.425.500. Ter vergelijking: in 2019 behandelden we 89 aanvragen, waarvan er 30 werden gehonoreerd voor in totaal € 838.400. Het percentage toekenningen/afwijzingen was in 2020 64%/36% tegenover 33%/67% een jaar eerder.

Toegekend bedrag

De donatiebedragen liepen in 2020 uiteen van €10.000 tot €75.000. De kleinste toekenning werd gedaan aan de tentoonstelling Living Forgiving Remembering van Museum Arnhem in de tijdelijke presentatieruimte De Kerk. Dit is een groepstentoonstelling met werken van zeventien internationale kunstenaars van verschillende continenten waarin verzoening, tolerantie en herinneren centraal staan. De hoogste toekenning ging naar de tentoonstelling Ulay Was Here in het Stedelijk Museum Amsterdam, het grootste retrospectief ooit van het oeuvre van Frank Uwe Laysiepen.

Verdeling toekenningen Beeldende Kunsten & Vormgeving per discipline in aantallen en bedrag

Gevolgen coronamaatregelen

Zoals voor de hele culturele sector geldt, hebben presentatie-instellingen en musea veel hinder ondervonden van de gevolgen van de coronapandemie. Tentoonstellingen werden uitgesteld of verlengd, als de bruikleengevers dat toelieten. De instellingen hebben zich snel aangepast aan de anderhalvemetersamenleving, door aanpassingen op locatie, maar ook door online aanbod te ontwikkelen. Binnen het aandachtsgebied Beeldende Kunsten & Vormgeving heeft Fonds 21 naast de 45 reguliere toekenningen ook nog 6 toekenningen gedaan binnen de stimuleringsregeling Kunst & Cultuur. Ook hebben we 2 toekenningen gedaan voor een aanvullende bijdrage aan projecten die te maken kregen met extra kosten. Verder is in 2020 een aantal aanvragen behandeld voor projecten die pas in latere jaren zullen plaatsvinden, zoals de tentoonstelling Klimt, Inspired by Monet, Van Gogh, Matisse in het Van Gogh Museum die in 2022 zal openen. Musea gaven aan behoefte te hebben aan duidelijkheid en waardeerden het zeer dat toekenningen doorgeschoven konden worden.

Educatie en actualiteit

Fonds 21 ondersteunt kwalitatief hoogstaande kunstprojecten met actualiteitswaarde die toegankelijk zijn voor een breed en/of nieuw publiek. Bij ondersteunde projecten was over het algemeen veel aandacht voor publieksbegeleiding en educatie, in veel gevallen gericht op jongeren. In steeds meer projecten worden jongeren ook betrokken bij de voorbereidingen, zoals bij festival Noorderlicht, dat als thema Generation Z had en daarmee een festival voor, door en met de doelgroep werd.

Mede door de gevolgen van het coronavirus is het gesprek op gang gekomen hoe om te gaan met dure ‘blockbuster-tentoonstellingen’, waarin vaak sprake is van internationale bruiklenen. De verwachting is dat er in de toekomst meer aandacht zal zijn voor de eigen collectie en dat de band met de regio wordt aangehaald. Een goed voorbeeld hiervan is de solotentoonstelling van Claudy Jongstra in Museum de Lakenhal in Leiden, waarin de verbinding werd gelegd tussen zeven eeuwen Leidse lakennijverheid en het sculpturale oeuvre van Claudy Jongstra.

We zagen dat er in de aanvragen in 2020 veel aandacht was voor actuele ontwikkelingen. Zo werd er gereflecteerd op maatschappelijke ontwikkelingen zoals Black Lives Matter in het project BLCKNWS van Bonnefantenmuseum (gesteund binnen de stimuleringsregeling Kunst & Cultuur) en de Amerikaanse verkiezingen in This is America I Art USA Today in Kunsthal KAdE in Amersfoort. Opvallend was verder dat een aantal projecten in 2020 het lichaam en genezing als onderwerp had, zoals Bodydrift – Anatomies of the Future in het Design Museum in Den Bosch en Stage of Recovery in De Appel (ondersteund binnen de stimuleringsregeling Kunst & Cultuur).

Spreiding

In 2020 vonden 32 projecten plaats in de Randstad en 13 projecten in de regio. Voorbeelden daarvan zijn BredaPhoto, dat in september en oktober plaatsvond in Breda en volledig ingericht was op digitaal online aanbod en het project Klaas Kloosterboer – Act between Sliding Doors in Buitenplaats Kasteel Wijlre in Limburg, waar de organisatie slim gebruikmaakte van de prachtige tuin waarin kleine groepen bezoekers konden picknicken met aansluitend een rondleiding door de tentoonstelling.

Er zijn in 2020 ook toekenningen gedaan voor projecten die in 2021 starten en waar we erg naar uitkijken, zoals de tentoonstelling Op de leest van Jan Jansen in Museum JAN in Amstelveen en Black Fashion Matters in het Centraal Museum in Utrecht.

Film, Mediakunst en Digitale Cultuur

In 2020 zijn er in totaal 49 aanvragen behandeld binnen het aandachtsgebied Film, Mediakunst en Digitale Cultuur. Dit heeft geresulteerd in 31 toekenningen en 18 afwijzingen. De verhouding toekenningen/afwijzingen was 63%/37%. Dit is een positieve verandering ten opzichte van 2019, toen er weliswaar 66 aanvragen zijn behandeld, maar de verhouding toekenningen/afwijzingen 46%/54% was.

Toegekend bedrag

Binnen het aandachtsgebied Film, Mediakunst en Digitale Cultuur honoreerden we in 2020 totaal 31 projecten voor in totaal €1.050.500. Het gemiddeld toegekend bedrag in 2020 was €33.887. In 2019 kenden we 30 projecten toe voor €2.072.500, een aanzienlijk hoger bedrag. 2019 was echter een uitzonderlijk jaar, door het samenvallen van meerjarige aanvragen van de drie grote landelijke filmfestivals, samen goed voor €1.210.000, 61% van het uitgegeven budget. Ter vergelijking: in 2018 waren er 31 toekenningen voor totaal €1.064.000.

Toekenningen

De 31 toekenningen binnen Film, Mediakunst en Digitale Cultuur bestonden uit 17 filmfestivals, 11 film- en mediaproducties en 3 overige toekenningen.

Van de 17 ondersteunde festivals waren er 15 filmfestivals en 2 interdisciplinaire- of mediakunstfestivals. Binnen de film- en mediaproducties waren er 7 documentaires voor bioscoop en/of televisie en 4 korte animatiefilms voor de bioscoop (in het kader van Ultrakort, een samenwerking met het Nederlands Filmfonds). Overige toekenningen betroffen een tentoonstelling (in EYE Filmmuseum, Amsterdam), een manifestatie in Den Bosch en een publicatie binnen de discipline Digitale Cultuur.

Afwijzingen

Er waren in totaal 18 afwijzingen, waarvan 5 festivals, 10 mediaproducties en 2 interdisciplinaire podiumkunstprojecten en een tentoonstelling. Hier zien we duidelijk de invloed van de verplichte vooraanvraag; in 2019 zijn er nog 36 projecten afgewezen.

Verdeling toekenningen Film, Mediakunst & Digitale Cultuur over type project in aantallen en bedrag

Festivals Film, Mediakunst & Digitale Cultuur in coronatijd

De coronamaatregelen hadden vooral een grote impact op de ondersteunde film- en mediakunstfestivals. 2020 ging nog goed van start met een zeer geslaagde editie van het Internationaal Film Festival Rotterdam, voor het eerst met Fonds 21 als hoofdpartner. Ruim 340.000 bezoekers bezochten het festival, waaronder 28.000 scholieren en studenten die deelnamen aan het uitgebreide educatieprogramma. Begin maart vond de 40ste jubileumeditie van Internationaal Filmfestival Assen | Vrouw en Film plaats, dat volle zalen trok met een record van 4.000 bezoekers. Op donderdag 12 maart stond men in de startblokken voor de feestelijk opening van de Roze Filmdagen op het Westergasfabriekterrein in Amsterdam. En toen viel het doek.

Geannuleerd werden de Roze Filmdagen, Cinéma Arabe, Da Bounce Urban Filmfestival (verplaatst naar 2021) in Amsterdam en het Noordelijk Filmfestival in Leeuwarden. Film by the Sea in Vlissingen en het GOGBOT festival in Enschede konden beide in september wél met publiek plaatsvinden, zij het met beperkte capaciteit. Een aantal festivals heeft het programma aangepast en vrijwel volledig digitaal aangeboden: Movies that Matter in Den Haag, STRP Eindhoven, Go Short in Nijmegen en het Impakt Festival in Utrecht.

Tot slot was er de hybride oplossing (deels fysiek/deels online): Fiber en Imagine Film Festival in Amsterdam, het Nederlands Filmfestival in Utrecht, Eastern Neighbours Film Festival in Den Haag, Architecture Film Festival Rotterdam, Cinekid, IDFA en International Queer & Migrant Film Festival in Amsterdam vonden deels plaats met – zeer beperkt – aanwezig publiek en deels online.

Voor- en nadelen

Uit de ervaringen van festivals die (noodgedwongen) kozen voor een online en hybride uitvoering kwamen zowel voor- als nadelen aan het licht. Als grootste nadeel werd de minder volledige beleving van de gepresenteerde films en kunstwerken benoemd. Daarnaast was er het gemis aan live-uitwisseling, de verwachte en onverwachte ontmoetingen van makers met publiek en makers onderling. Toch werden er ook voordelen benoemd. Dit betrof met name de toegankelijkheid: er werd een breed en ook nieuw publiek bereikt, en er was een ruimere geografische spreiding door de (inter)nationale toegankelijkheid van het programma. Met name de verdiepingsprogramma´s, talks en masterclasses werden beter bezocht dan in de live-edities. Niet alleen vanwege de capaciteit, maar ook omdat bekende internationale gasten, die niet altijd tijd kunnen vrijmaken voor een fysiek bezoek aan Nederland, beter beschikbaar waren voor deelname aan een online event. Met name voor deze verdiepende programma´s, uitwisseling van professionals en het bereiken van internationaal publiek, verwachten de festivals dat ook in de toekomst een hybride vorm gehandhaafd blijft.

Vanuit de stimuleringsregeling Kunst & Cultuur heeft het fonds €200.000 kunnen investeren in een online platform dat gezamenlijk is geïnitieerd en ontwikkeld door de filmfestivals in de landelijke BIS: IFFR, NFF, Cinekid en IDFA.

Mediaproducties

Het stimuleren van kwalitatief media-aanbod voor jongeren staat hoog op onze agenda. In totaal werden in 2020 11 mediaproducties ondersteund, in 2019 waren dit er nog 8. Het totale toegekende bedrag aan mediaproducties was €335.000 tegenover €202.500 in 2019, een stijging van maar liefst 65%. De verwachting is dat in 2021 de toename zal doorzetten, omdat met name digitale mediaproducties publiek kunnen bereiken in tijden dat fysieke aanwezigheid in bioscoopzalen of tentoonstellingsruimtes beperkt mogelijk is. Van de 11 producties die een toekenning kregen, was er slechts één op een jongere doelgroep gericht: De Onzichtbaren, een interactieve jeugddocumentaire voor de bioscoop van Martijn Blekendaal en producent Cerutti Film, in samenwerking met PIPSLAB. De aandacht voor de jongere doelgroep blijft actueel en urgent. Daarbij snijdt het mes aan twee kanten; om een jongere – en meer diverse – doelgroep te bereiken, moeten er ook voldoende kansen zijn voor jongere en meer diverse makers om hun verhalen te vertellen. In 2021 gaan we actief op zoek naar een nieuwe generatie makers wier werk aansluit op de samenleving van de 21ste eeuw.

LITERAIRE KUNSTEN

In 2020 werden er in totaal 9 aanvragen op het gebied van Literaire Kunsten behandeld. Daarvan werden er 8 toegekend (89%) en werd er 1 afgewezen (11%). Eén aanvraag werd al voor behandeling ingetrokken omdat duidelijk werd dat het project door de coronamaatregelen niet georganiseerd kon worden. In totaal werd er voor een bedrag van €162.000 aan literaire projecten gehonoreerd. De gemiddelde toekenning per project bedroeg €20.250. Ter vergelijking: in 2019 werden er 13 literaire projecten behandeld. Daarvan werden er 7 toegekend (54%) en 6 afgewezen (46%). Het totaal toegekende bedrag in 2019 was €134.500, gemiddeld per project was dat €19.214.

In 2020 werden iets minder aanvragen behandeld dan in 2019, maar er werden er percentueel wel meer gehonoreerd. Het aantal toegekende projecten is de afgelopen jaren ongeveer gelijk gebleven. Wel wordt het gemiddeld bedrag waarmee de aanvragen worden gehonoreerd ieder jaar hoger.

De toegekende projecten waren in 2020 op enkele uitzonderingen na afkomstig van bekende aanvragers zoals Explore the North, De Dag van de Literatuur en Read My World. Nieuw was de toekenning voor festival Winternachten in Den Haag en Wintertuin Curaçao dat door de lockdown uiteindelijk geheel online werd georganiseerd. Het Mooie Kinderboeken Festival ontving tweemaal een bijdrage van het fonds: een toekenning voor de organisatie van het festival dat op het laatste moment vanwege de coronamaatregelen verplaatst moest worden, en een aanvullende bijdrage.

Het aantal toegekende projecten op het gebied van Literaire Kunsten is iets vertekend. Zo wordt De Schoolschrijver, een literair project voor jongeren, voor €180.000 door Fonds 21 ondersteund vanuit Kunst & Educatie. Binnen de stimuleringsregeling Kunst & Cultuur zijn nog eens 2 projecten gehonoreerd, waaronder een coronaproof editie Wintertuin Festival in Nijmegen, dat normaal gesproken binnen de reguliere regeling was behandeld. Een aantal projecten, zoals Live Writer van Reasonable Doubt Foundation en programma’s rondom spoken word, is binnen Podiumkunsten behandeld.

Bereik en spreiding

De 8 projecten die zijn toegekend binnen Literaire Kunsten zijn redelijk verspreid over het land; van Den Bosch en Nijmegen tot Groningen, Amsterdam en Den Haag. Door de beperkende coronamaatregelen is een aantal projecten afgelast of verplaatst naar 2021. Soms is er gekozen voor een hybride vorm met deels online aanbod en waar mogelijk bijeenkomsten voor een klein publiek.

Van de 8 toegekende projecten zijn er 2 specifiek gericht op jeugd en jongeren: Het Mooie Kinderboeken Festival en De Dag van de Literatuur. Zowel Wintertuin als Read My World richten zich met verschillende activiteiten specifiek op lezers voor wie Nederlands niet de eerste taal is.

Test123

Fonds 21 EXTRA

Podiumkunsten

Beeldende kunsten & vormgeving

Film, mediakunst en digitale cultuur

Literaire kunsten

In 2020 ging het nieuwe aandachtsgebied Kunst & Educatie van start. Dit is een samenvoeging van de aandachtsgebieden Kunsteducatie (Kunst & Cultuur) en het thema Cultuur als Middel (Jongeren & Maatschappij). Dit nieuwe aandachtsgebied is ingevoerd omdat steeds meer kunsteducatieprojecten ook maatschappelijke vraagstukken behandelen, zoals identiteit, gender of de klimaatproblematiek. Ook ontvingen we aanvragen die we graag zouden willen steunen, maar die niet binnen de strikte criteria van de voormalige aandachtsgebieden vielen. Bovendien versterkt het aandachtsgebied het profiel van Fonds 21 als fonds met een focus op jongeren en kwalitatieve kunst. Met Kunst & Educatie geeft Fonds 21 ruimte aan organisaties die opereren op het snijvlak van onze pijlers Kunst & Cultuur en Jongeren & Maatschappij. Aanvragers kunnen dus zowel kunstinstellingen zijn als maatschappelijke organisaties.

In 2020 ontvingen we 79 vooraanvragen binnen Kunst & Educatie. Dit resulteerde in 38 behandelde aanvragen en 28 toekenningen. We kunnen dus stellen dat aanvragers het nieuwe aandachtsgebied weten te vinden.

De toekenningen betreffen vooral projecten die voorheen tussen K&C en J&M in vielen en niet voldoende aansloten bij de voormalige criteria. Kunst & Educatie geeft meer ruimte om projecten te ondersteunen die kwalitatief goed zijn en diverse vormen van educatie laten zien. De toegekende projecten zijn mooie en passende projecten die echt aansluiten bij de kern van het nieuwe aandachtsgebied – projecten die als basis professionele kunst hebben en daarnaast bijdragen aan het leren en reflecteren over kunst en/of bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke bewustwording. Zo biedt het project Boys won’t be Boys Extended Version van Stichting Zou jij het zijn, een uitgebreid educatief programma over seksualiteit, gender en mannelijkheid voor scholieren en studenten (vo, mbo, hbo). De basis van het project vormt een theatervoorstelling waarin dansers, zangers, rappers, dichters en theatermakers laten zien dat het stoer is om je (als man) kwetsbaar op te stellen. Een ander voorbeeld is het project Generation Z van Stichting Oxville, dat is gericht op maatschappelijk kwetsbare kinderen tussen de 8 en 12 jaar uit Amsterdam Nieuw-West en hen op speelse en creatieve wijze in contact brengt met alle facetten van film.

Buitenschoolse kunsteducatie

Fonds 21 heeft een voorkeur voor projecten gericht op buitenschoolse kunsteducatie: leren over kunst in de vrije tijd of in een informele sociale context, zoals projecten voor families met jonge kinderen of jongeren in hun vrije tijd. Onderzoek leert dat buitenschoolse educatie beter beklijft dan kunsteducatie in schoolverband. In 2020 hebben we 8 buitenschoolse educatieprojecten ondersteund en 6 projecten gericht op families en volwassenen. Het project Wereldmakers van Bijlmer Parktheater is een buitenschools educatieproject gericht op kinderen tussen de 8 en 15 jaar, waarin zij als kunstenaars behandeld worden. Zij krijgen interdisciplinaire theater- en danslessen waarin zij vaardigheden aanleren die verder strekken dan de kunsten: ze worden uitgedaagd om hun eigen toekomst en wereld te creëren, duiden en verbeelden. Het verdiepende publieksprogramma Guiding next Level tijdens de Dutch Design Week is gericht op volwassen bezoekers. Doel is om hen te ‘gidsen’ naar meer begrip, meer bewustzijn en meer waardering voor design. Vanwege de coronapandemie heeft het festival op het laatst het al aangepaste fysieke programma noodgedwongen moeten annuleren. Alle activiteiten van de Dutch Design Week 2020 hebben online plaatsgevonden.

Verdeling toekenningen Kunst & Educatie over publieksvormen in aantallen en bedrag

We willen graag een breed en bij het project passend publiek bereiken. De 28 ondersteunde educatieprojecten kennen diverse doelgroepen. De nadruk in de ondersteunde projecten ligt voor 78% van de toegekende projecten op kinderen en jongeren. Maar we blijven benadrukken dat kunsteducatie voor volwassenen net zo waardevol kan zijn. In 2021 opent de tentoonstelling over slavernij in het Rijksmuseum. Fonds 21 deed in 2020 de toezegging voor de educatieruimte binnen deze tentoonstelling. Het project Look at me Now van David Bade en Tirzo Martha gaat over (creatieve) reflectie, dialoog en verbinding. Bezoekers aan de tentoonstelling kunnen na afloop in de educatieruimte zelf meewerken aan kunstwerken en op die manier reflecteren op de soms beladen thema’s in de tentoonstelling.

Programma Kunsteducatie voor mbo'ers

Onderdeel van Kunst & Educatie is het programma Kunsteducatie voor mbo’ers. Vanaf 2017 zet Fonds 21 zich in om kunsteducatie ook toegankelijk te maken voor een jong en praktisch opgeleid publiek; bij voorkeur in de vrije tijd, daar is de impact het grootst. Met het programma Kunsteducatie voor mbo'ers willen we culturele instellingen stimuleren kwalitatief en toegankelijk aanbod te ontwikkelen voor jongeren van 16 tot en met 21 jaar die een mbo-opleiding volgen. In 2018 en 2019 schreef Fonds 21 een Open Call uit voor kunsteducatieprojecten gericht op mbo-studenten. Dit leverde in 2019 25 aanvragen op waarvan er 15 werden toegekend. Vanwege de groeiende belangstelling van culturele instellingen voor de mbo-student als doelgroep, heeft Fonds 21 besloten om deze instellingen de komende jaren te blijven aanmoedigen om kwalitatief kunsteducatieaanbod voor mbo-studenten te ontwikkelen. Met ingang van 2020 kunnen aanvragen doorlopend worden ingediend.

Helaas liep het aantal aanvragen en toekenningen in 2020 flink achter bij die van de Open Calls in 2018 en 2019. Eén van de oorzaken hiervan is het coronavirus. We horen van veel aanvragers die in contact staan met onderwijsinstellingen dat de ontwikkeling van kunsteducatieprojecten in deze periode geen prioriteit heeft. Met name mbo-opleidingen bleken hun handen vol te hebben aan het digitale onderwijs en het betrekken van studenten. Fonds 21 blijft mbo-studenten als doelgroep de komende jaren onder de aandacht brengen. Inmiddels is Fonds 21 in contact met een aantal culturele instellingen die bezig zijn met de ontwikkeling van pilotprojecten.

Kunst & Educatie

Kunsteducatie voor mbo'ers

Inleiding

Voor alle jongeren van 12 tot 30 jaar een goede start in de samenleving, vol kansen en ontwikkelmogelijkheden. Dat vindt Fonds 21 essentieel. In 2020 ondersteunden we talrijke projecten die door een leerervaring de zelfredzaamheid van jongeren vergroten. Dat doen we binnen de thema’s Omgaan met Geld, Mediawijsheid, Ondernemen en Taalvaardigheid. In 2020 hebben 36 projecten binnen Jongeren & Maatschappij een toekenning van Fonds 21 ontvangen voor een bedrag van in totaal €1.665.643. We hebben 27 projecten afgewezen. Toegekende bedragen lopen uiteen van €10.000 voor het project Poetry Wall van Stichting het Nieuwe Optimisme, een lesprogramma dat jongeren stimuleert te reflecteren op hun verhouding met social media, tot €181.701 voor het project Bliksemstages van JINC, waarin vmbo-leerlingen door heel Nederland zich oriënteren op de arbeidsmarkt en kennismaken met werkgevers. Het gemiddeld toegekende bedrag binnen Jongeren & Maatschappij was €46.268.

Impact coronacrisis

De maatregelen rondom het coronavirus hadden in 2020 forse gevolgen voor de projecten die Fonds 21 ondersteunt binnen Jongeren & Maatschappij. Scholen waren periodes gesloten, jongeren kregen enkel het hoogst noodzakelijke onderwijs digitaal, (jeugd-)zorginstellingen en jeugdgevangenissen sloten hun deuren voor externen, en bijeenkomsten van groepen waren niet toegestaan. Het was indrukwekkend om te zien hoe flexibel zowel de aanvragers als hun doelgroepen met deze crisis omgingen. Zo koos een aantal projecten ervoor hun aanbod te digitaliseren, om zo ook thuiszittende jongeren te kunnen bereiken.

Maatschappelijk gezien had de coronapandemie een flinke weerslag op de doelgroep. Jongeren verloren massaal hun (bij)banen, terwijl de kosten doorliepen. Opleidingen (zeker mbo-opleidingen met een sterke focus op praktijkleren) liepen vertraging op en sectoren waarvoor veel jongeren worden opgeleid (zoals de evenementenbranche) boden weinig baanperspectief. Het gedwongen thuisonderwijs bracht ook een schrijnend inzicht in de kansenongelijkheid waarmee jongeren in Nederland te maken hebben. Lang niet iedereen bleek een thuissituatie te hebben waarin zij rustig, met voldoende hulp en de juiste materialen konden leren: met schadelijke onderwijsachterstanden als gevolg. Met de veelheid aan complexe, soms onbetrouwbare en wisselvallige informatie die de jongeren via verschillende media bereikt, werd ook mediawijsheid belangrijker dan ooit. Ook worstelden jongeren, nog meer dan andere bevolkingsgroepen, met eenzaamheid en psychische klachten als gevolg van de coronamaatregelen. Projecten die jongeren in deze uitdagingen begeleiden zijn daarmee hard nodig. Fonds 21 onderzoekt wat wij nog meer kunnen doen om deze projecten mogelijk te maken.

Jongeren & Ondernemen

De meeste projecten ondersteunden we binnen het thema Jongeren & Ondernemen, namelijk 16 toekenningen voor een bedrag van in totaal €730.643. Omdat de arbeidsmarkt en maatschappij in toenemende mate vragen om een ondernemende houding, wil Fonds 21 eraan bijdragen dat jongeren hier goed op voorbereid zijn. Het begrip ondernemen is veelomvattend en daarom zijn de ondersteunde projecten zeer divers. Zo begeleidt de Meesterchallenge van Technolab jongeren in een leerwerktraject, gericht op een loopbaan in het onderwijs. Ik draag dus ik ben van Stichting DWDW gaat met jongeren die begeleid wonen aan de slag met het van begin tot eind opzetten van een theatervoorstelling over identiteit.

Jongeren & Taalvaardigheid

Onder het thema Jongeren & Taalvaardigheid droeg Fonds 21 in 2020 bij aan 7 projecten voor in totaal €438.000. Jongeren in Nederland zijn, vergeleken met andere landen in Europa, onvoldoende taalvaardig, en het leesplezier neemt af. In 2020 zagen we veel aandacht voor taalvaardigheid. Zo riepen verschillende partijen gezamenlijk op tot een leesoffensief om jongeren te stimuleren meer te lezen. Ook zagen we projecten die op alternatieve, nieuwe manieren met jongeren en taal aan de slag gaan. Bijvoorbeeld Power of Words, van Stichting Zichtbaar, waar jongeren aan de hand van woordkunst werken aan hun uitdrukkingsvaardigheid. Of het Bredebieb Leesoffensief van The Alignment House, waarbinnen jongeren actief meedenken over een actieplan om meer jongeren aan het lezen te krijgen.

Jongeren & Mediawijsheid

Binnen het thema Jongeren & Mediawijsheid ontvingen 11 projecten een bijdrage voor in totaal €362.000. Media raken steeds verder verweven met ons leven, mediawijsheid omvat in het verlengde hiervan een breed spectrum aan kennis, vaardigheden en bewustzijn. Ten opzichte van voorgaande jaren zien wij het aantal aanvragen gericht op het bevorderen van mediawijsheid dan ook fors groeien.

De gesteunde projecten zetten ieder in op een ander aspect van mediawijsheid. Zo bood de Glassroom Plus van Fers jongeren inzicht in het dataspoor dat zij online achterlaten, en gingen de deelnemers aan het project Studio Roots van Click F1 aan de hand van digitaal erfgoed aan de slag met mediaproducties rondom afkomst en familieverleden. Ook ondersteunde Fonds 21 in 2020 het project Jong en MediaSavvy van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Museumdocenten van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid bezochten scholen om door middel van workshops les te geven over verschillende aspecten van mediawijsheid.

Jongeren & Omgaan met Geld

Binnen het thema Jongeren & Omgaan met Geld ontvingen 2 projecten een toekenning voor in totaal €135.000. Uit onderzoek blijkt dat veel jongeren al op jonge leeftijd betalingsachterstanden of schulden hebben. Fonds 21 wil financieel gezond gedrag onder jongeren stimuleren en ondersteunt bij voorkeur projecten voor jongeren die een verhoogd risico op schulden lopen, bijvoorbeeld omdat er thuis weinig aandacht is voor het omgaan met geld. Het project MoneyWays van Diversion bereikt jongeren hiertoe op school. Het project SamenDoorSamen van Stichting Mano gaat juist buiten de context van de school met jongeren aan de slag.

Verdeling toekenningen Jongeren & Maatschappij over thema's in aantallen en bedrag

Spreiding

Door het ondersteunen van initiatieven op het gebied van Jongeren & Maatschappij willen we jongeren uit heel Nederland bereiken. In 2020 lag, net als voorgaande jaren, het zwaartepunt van de ondersteunde projecten in de Randstad. De toekenningen zijn echter flink gespreid: zo ondersteunden we in 2020 De Leuke School van Goed Bezig in Groningen, maar ook Beeldbrengers van Nimma Media in Nijmegen.

Ondernemen

Taalvaardigheid